Donatiecoördinatoren Jenny van Gorp en Ton van Beek
Orgaandonatie na euthanasie (ODE) is een bijzonder proces waarbij patiënten, na het doorlopen van de wettelijke euthanasieprocedure, ervoor kiezen om hun organen na overlijden beschikbaar te stellen voor donatie. Sinds de eerste procedure in 2012 neemt het aantal patiënten dat deze wens heeft toe. Dit biedt hen een kans om een waardevolle bijdrage te leveren aan anderen, zelfs in hun laatste momenten
Het proces en de betrokkenen
Patiënten met uitzichtloos lijden, zoals bij kanker, ouderdomsaandoeningen of een psychiatrische aandoening, kunnen een euthanasieverzoek indienen dat aan strikte wettelijke voorwaarden voldoet. Nadat het euthanasieverzoek is goedgekeurd en bevestigd door een SCEN-arts, kan de patiënt, afhankelijk van het onderliggend lijden, in aanmerking komen voor orgaandonatie. De arts die de euthanasie zal uitvoeren –
dit kan een huisarts, behandelend arts, of een arts van een expertisecentrum zijn – meldt de donatiewens vervolgens bij de Nederlandse Transplantatie Stichting (NTS). Hierna wordt een orgaandonatiecoördinator (ODC) ingeschakeld om de procedure te begeleiden. De ODC speelt een belangrijke rol in het informeren en begeleiden van de patiënt en eventuele nabestaanden. De coördinator bespreekt met hen het verloop van de procedure, de noodzakelijke onderzoeken, en het feit dat de euthanasie en orgaandonatie vanwege de medische eisen in het ziekenhuis moeten plaatsvinden.
Bij voorkeur gebeurt dit in het ziekenhuis waar de patiënt een behandelrelatie mee heeft, om vertrouwdheid en continuïteit in de zorg te waarborgen. Nabestaanden kunnen in het ziekenhuis aanwezig zijn bij het moment van overlijden, afhankelijk van hun en de patiënt zijn wensen.
Thuis afscheid nemen: de ODET-procedure
Sommige patiënten kiezen ervoor om thuis afscheid te nemen van hun dierbaren. Sinds 2017 biedt de zogeheten ODET-procedure (Orgaandonatie na Euthanasie met Thuis afscheid) deze mogelijkheid. De patiënt neemt thuis afscheid en krijgt daar
slaapmedicatie, waarna een ambulance de patiënt naar het ziekenhuis brengt voor de euthanasie en donatie. Dit proces combineert een intiem afscheid in de thuissituatie met de mogelijkheid om organen te doneren.
Stijging van orgaandonatie na euthanasie
De afgelopen jaren is er landelijk een toename van ODE(T)-procedures. In 2023 vonden 24 van deze procedures plaats. In het ETZ vinden 1 à 2 van deze procedures per jaar plaats. Dit weerspiegelt niet alleen de wens van patiënten om bij te dragen aan het welzijn van anderen, maar ook de groeiende expertise en zorgvuldigheid waarmee deze procedures worden uitgevoerd.
Het belang voor huisartsen
Orgaandonatie na euthanasie vraagt om zorgvuldige voorbereiding en betrokkenheid van meerdere zorgverleners. Met de juiste informatie kunnen huisartsen patiënten ondersteunen in hun keuzeproces en hen helpen om op een waardige en betekenisvolle manier afscheid te nemen.
Voor meer informatie over orgaandonatie na euthanasie kunt u terecht bij de Nederlandse Transplantatie Stichting of bij de donatiecoördinatoren van het ziekenhuis waarmee de patiënt een behandelrelatie heeft.
